Niechciane dziedzictwo/Moderne Heimat Leipzig

Niechciane dziedzictwo
Historia architektury Gdańska w XX wieku nie została do tej pory wystarczająco zbadana. Z przyczyn politycznych i historycznych nieliczne dokumenty, które zachowały się po Drugiej Wojnie Światowej, są nieuporządkowane lub źle opracowane. A przecież znani niemieccy i polscy architekci, tacy jak Fritz Höger, Paul Möbes i Lech Kadłubowski, pozostawili po sobie ślady w Gdańsku i sąsiednim kurorcie Sopot. Za jedną z przyczyn zaniedbania spuścizny współczesnej architektury kuratorzy wystawy uważają oficjalny wizerunek Gdańska jako starego miasta hanzeatyckiego, którego uosobieniem jest odbudowane zabytkowe śródmieście. Projekt „Niechciane dziedzictwo” zbada historię nowoczesnej architektury w Gdańsku od samego jej początku, udokumentuje ją tekstem, obrazem i filmem oraz przeanalizuje dzisiejszy stan budynków. Wielu mieszkańców Gdańska ma trudności z traktowaniem nowoczesnej architektury jako części lokalnej tradycji. Nagrania dźwiękowe i wideo uchwycą ich subiektywne nastawienie do tego okresu w gdańskiej historii budownictwa. Wystawie będzie towarzyszyć sympozjum na ten sam temat.

Moderne Heimat Leipzig
Ponieważ refleksja nad modernizmem nie jest zjawiskiem lokalnym, lecz międzynarodowym, stąd Büro Kopernikus zainicjowało współpracę między projektami „Niechciane dziedzictwo” a „Heimat_Moderne, Leipzig” w Lipsku.
„Moderne Heimat, Leipzig“ obejmuje wiele dziedzin kultury, w tym kwestie urbanistyczne: dlaczego mieszkańcy danego miasta czują się w nim jak u siebie w domu? Jak to się dzieje, że z jednym z okresów w historii architektury utożsamiają się bardziej niż z innym? „Klasyczny” modernizm okresu międzywojennego w Lipsku jest wprawdzie powszechnie ceniony jako osiągnięcie architektury, natomiast przykłady socjalistycznego modernizmu powojennego zostaną dopiero teraz stopniowo poddane nowej ocenie.

Augustusplatz w Lipsku
Wystawa poświęcona Augustusplatz w ramach projektu „Moderne Heimat, Leipzig"
przedstawia obraz modernistycznego rozwoju miasta Lipsk od początku XIX wieku. To miejsce doświadczyło różnorodnych impulsów, kilku rozłamów, a zniszczenia dokonane podczas Drugiej Wojny Światowej stanowią wyrazistą cezurę. Odbudowa i realia życia jakie panowały w epoce NRD odzwierciedlają kulturową tożsamość Lipska tak samo jak wersja państwa socjalistycznego dotycząca idei społeczeństwa okresu moderny.

Na Augustusplatz, który w okresie od sierpnia 1945 roku do października 1990 nosił nazwę Karl-Marx-Platz, zbiegają się te procesy jak w soczewce. Dlatego też jego konstrukcyjny rozwój zostanie poddany analizie w kontekście transformacji lipskiego śródmieścia z kapitalistycznego w socjalistyczne centrum miasta. Jednocześnie to miejsce wraz z jego kulturalnymi adresami nieprzerwanie stanowiło dla mieszkańców miasta miejsce polemiki między tradycją a innowacją: ojczyzną a modernizmem. Rozmowy ze świadkami wydarzeń, muzykami, artystami sztuk plastycznych i naukowcami uzupełnią aktualne, wizualne rozpoznanie Augustusplatz.

Wystawa prezentuje fragment projektu „Niechciane dziedzictwo” przygotowane przez „Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia”, w Gdańsku. W Gdańsku „Niekochane dziedzictwo” modernizmu jest praktycznie całkowicie wymazywane z oficjalnego obrazu i image miasta – stąd podobne pytania jak w Lipsku. W ten sposób zostaje postawione pytanie w międzynarodowym kontekście: Czy budowle z poprzedniego okresu mogą przyczynić się do kompleksowego, różnorodnego, pluralistycznego wizerunku miasta?
Także wystawa w Gdańsku pokaże fragment lipskiego projektu.

Publikacja
„Unwated Heritage – Ungeliebtes Erbe“
Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, 2005
ISBN 83-918763-3-0

Projekt jest współfinansowany przez Instytut im. Adama Mickiewicza ze środków Ministerstwa Kultury Rzeczpospolitej Polskiej w ramach obchodów Roku Polsko/Niemieckiego 2005/2006.